اثرات سطوح مختلف قند رافینوز و رقیق‌کننده‌های مختلف بر خصوصیات منی قوچ دالاق پس از انجماد و یخ‌گشایی

چکیده چکیده سابقه و هدف: یکی از فناوری‌های مهم برای نگهداری ذخایر ژنتیکی، انجماد منی است. از آنجایی که انجماد باعث کاهش باروری اسپرم می‌شود، افزودن موادی به منی که باروری آن را حفظ کند، مهم می‌باشد. از ابتدای بکارگیری تکنیک تلقیح مصنوعی، رقیق‌کننده‌های مختلفی جهت نگهداری منی در شرایط مایع و انجماد استفاده شده است. بنابراین هدف این پژوهش، بررسی افزودن سطوح مختلف رافینوز و رقیق‌کننده‌های شیر، تریس-زرده تخم‌مرغ و تریس-لسیتین سویا بر ویژگی‌های منی قوچ پس از انجماد و یخ‌گشایی بود. مواد و روش‌ها: نمونه‌های منی از چهار رأس قوچ دالاق بالغ جمع‌آوری و در رقیق‌کننده‌های مختلف، رقیق‌سازی شدند و سپس رافینوز افزوده شد. نمونه‌های منی در پایوت‌های نیم میلی‌‌لیتری شدند و به مدت 150 دقیقه در دمای 4 درجه سانتی‌گراد خنک و سپس در نیتروژن مایع منجمد گردیدند. پایوت‌های منجمد شده برای ذخیره‌سازی به تانک حاوی نیتروژن منتقل شدند. پس از یخ‌گشایی فراسنجه‌های‌ کیفی اسپرماتوزوآ ﺷﺎﻣﻞ درﺻﺪ تحرک اسپرم، زنده‌مانی، سلامت غشاء و اسپرم طبیعی ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. این آزمایش در قالب آزمایش فاکتوریل 3×4 با آرایش کاملا تصادفی انجام شد. تیمارها شامل چهار سطح رافینوز (صفر، 60، 70 و 80 میلی‌مولار) و سه نوع رقیق‌کننده (شیر، تریس-زرده تخم‌مرغ و تریس-لسیتین سویا) بودند. داده‌های به دست آمده از این پژوهش با استفاده از نرم افزار آماری SAS (مدل 1/9) با رویه ANOVA مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. مقایسه میانگین داده‌ها توسط آزمون توکی در سطح خطای 1 درصد انجام شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که تأثیر افزودن رافینوز بر تحرک و زنده‌مانی اسپرم معنی‌دار بود (0/01>P). ولی بر درصد سلامت غشاء و درصد اسپرم با مورفولوژی طبیعی تاثیر معنی‌دار نداشت. تأثیر رقیق‌کننده‌ها بر درصد تحرک، زنده‌مانی، سلامت غشاء و اسپرم با مورفولوژی طبیعی معنی‌دار بود (0/01>P). اثر متقابل سطوح رافینوز و رقیق‌کننده‌ها بر درصد تحرک، سلامت غشاء و مورفولوژی طبیعی اسپرم‌ها معنی‌دار بود ولی بر درصد زنده‌مانی تاثیر معنی‌دار نداشت. بیشترین تحرک اسپرم (2/09±35/00 درصد) در رقیق‌کننده تریس-زرده تخم‌مرغ حاوی 60 میلی‌مولار رافینوز به دست آمد. بیشترین زنده‌مانی اسپرم (1/88±74/40 درصد) در سطح 80 میلی‌مولار رافینوز بود ولی بیشترین درصد سلامت غشاء (2/60±66/40 درصد) در رقیق‌کننده زرده تخم‌مرغ حاوی صفر میلی‌مولار رافینوز مشاهده شد. بیشترین درصد اسپرم طبیعی (2/82±74/80 درصد) در رقیق‌کننده تریس-لسیتین سویا حاوی 60 میلی‌مولار رافینوز به دست آمد. نتیجه‌گیری: یافته‌های تحقیق نشان داد که خصوصیات اسپرم شامل درصد تحرک و اسپرم طبیعی در سطح 60 میلی‌مولار رافینوز، سلامت غشاء در تیمار شاهد و زنده‌مانی در سطح 80 میلی‌مولار بهتر حفظ شد. از طرفی، رقیق‌کننده تریس-زرده تخم‌مرغ نسبت به شیر و تریس-لسیتین سویا تاثیر بیشتری بر حفظ ویژگی‌های اسپرم قوچ داشت.